Τέλος εποχής… μετά από μια πλήρη πολιτική αποτυχία (του Αντώνη Νταβανέλου)

Αναδημοσίευση από το RProject. Ένα σημαντικό άρθρο του Αντώνη Νταβανέλου με σημαντικές αναφορές στη συνεργασία με τον Τσίπρα στα πλαίσια της Αριστερής Πλατφόρμας και του ΣΥΡΙΖΑ. Μια πορεία στην οποία συμμετείχα μαζί με το σημαντικό τμήμα εκείνο που αποχώρησε από το ΣΥΡΙΖΑ  τον Ιούλιο του 2015. Συμφωνώ απόλυτα με το άρθρο του Αντώνη Νταβανέλου, όπως συνήθως άλλωστε.

Αντώνης Νταβανέλος | 05.07.2023

Εκτύπωση Facebook Twitter

Παραίτηση Τσίπρα στον ΣΥΡΙΖΑ

Η πα­ραί­τη­ση του Αλ. Τσί­πρα από την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΠΣ ήταν μια ανα­πό­φευ­κτη εξέ­λι­ξη, μετά τη διπλή εκλο­γι­κή συ­ντρι­βή στην οποία οδή­γη­σε το κόμμα του με τις επι­λο­γές και τη γραμ­μή του. Η αθλιό­τη­τα του αντι­πά­λου (κα­νείς δεν δι­καιού­ται να ξεχνά ότι η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη βρέ­θη­κε συχνά να πα­ρα­παί­ει μέσα στην προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο, π.χ. μετά τις υπο­κλο­πές, τα Τέμπη κ.ά.), αλλά και η πλή­ρης ανι­κα­νό­τη­τα να δια­γνω­στεί η προ­ο­πτι­κή μιας τόσο βα­ριάς ήττας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έκα­ναν αυτήν την εξέ­λι­ξη απλώς ανα­πό­δρα­στη. 

Στη συ­νέ­χεια ακο­λού­θη­σε ένα με­λό­δρα­μα που δεν αξί­ζει σε τέ­τοιες «βα­ριές» στιγ­μές. Ένα με­λό­δρα­μα που δεν είναι κα­θό­λου «αθώο»: επι­χει­ρεί να επα­να­χα­ρά­ξει το πα­ρελ­θόν, για να προ­κα­τα­λά­βει (κατά δύ­να­μη…) το μέλ­λον. 

Ο Αλ. Τσί­πρας έδει­ξε, λέει, γεν­ναιό­τη­τα. Όμως αρ­χι­κά προ­σπά­θη­σε να απο­φύ­γει την αυ­το­νό­η­τη πα­ραί­τη­ση, διεκ­δι­κώ­ντας «μια ακόμα ευ­και­ρία» μέχρι τις ευ­ρω­ε­κλο­γές. Όταν ανα­δεί­χθη­καν τα όρια της δεύ­τε­ρης εκλο­γι­κής ήττας και όταν απο­δεί­χθη­κε ότι το εσω­τε­ρι­κό του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έμοια­ζε με κα­ζά­νι που βρά­ζει, αυτή η από­πει­ρα κα­τέρ­ρευ­σε. Ο Αλ. Τσί­πρας δή­λω­σε την από­φα­σή του να απο­χω­ρή­σει από την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε ένα κά­ποιο Εκτε­λε­στι­κό Γρα­φείο, ένα άτυπο όρ­γα­νο που δεν προ­βλέ­πε­ται από το κα­τα­στα­τι­κό του κόμ­μα­τός του. Ακόμα και στην κρί­σι­μη στιγ­μή της πο­λι­τι­κής ζωής του, ο Αλ. Τσί­πρας (όπως και σε εκεί­νο το φο­βε­ρό κα­λο­καί­ρι του 2015) «απέ­δρα­σε» από την υπο­χρέ­ω­ση να στα­θεί μπρο­στά στην ΚΕ και στην ΠΓ του κόμ­μα­τός του, απέ­φυ­γε την υπο­χρέ­ω­ση να εξη­γή­σει τις απο­φά­σεις του στα μέλη του κόμ­μα­τός του. 

Ο Αλ. Τσί­πρας δέ­χθη­κε, λέει, ανε­λέ­η­τες επι­θέ­σεις από το «σύ­στη­μα». Αντί­θε­τα, το κα­θε­στω­τι­κό «Βήμα» δη­λώ­νει ότι θα τον θυ­μά­ται με συ­γκί­νη­ση: «Από το κα­λο­καί­ρι του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος κι εντεύ­θεν, φα­νέ­ρω­σε αρε­τές, πο­λι­τεύ­τη­κε πει­θαρ­χη­μέ­να, προ­σαρ­μό­στη­κε στις απαι­τή­σεις των ευ­ρω­παϊ­κών εταί­ρων, έλαβε πλή­θος μέ­τρων και κα­τά­φε­ρε… να πα­ρα­δώ­σει το 2019 στον κ. Μη­τσο­τά­κη το δη­μό­σιο τα­μείο γε­μά­το και αν­θε­κτι­κό στις κρί­σεις που ακο­λού­θη­σαν». Ο προ­σε­κτι­κός πα­ρα­τη­ρη­τής ξέρει ότι αυτό αντα­να­κλά μια το­πο­θέ­τη­ση του συ­νό­λου των κα­θε­στω­τι­κών δυ­νά­με­ων, που χτί­ζουν προ­σε­κτι­κά μια διά­κρι­ση: Άλλο ο Αλέ­ξης, άλλο το κόμμα του και άλλο οι «ανευ­θυ­νό­τη­τες» που αυτό το κόμμα εξα­πέ­λυ­σε στη δη­μό­σια ζωή σε μια προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο. Σε αυτή τη διά­κρι­ση βα­σί­ζο­νται οι όποιες προ­ο­πτι­κές του Αλ. Τσί­πρα για «επά­νο­δο» στη δη­μό­σια ζωή, που προ­σε­κτι­κά αφή­νο­νται ανοι­χτές από πολ­λές και διά­φο­ρες πλευ­ρές.

Άλ­λω­στε, μια ανα­σύν­θε­ση των αντι­πο­λι­τευ­τι­κών δυ­νά­με­ων, στην πο­λι­τι­κή βάση που χα­ρά­ζει η σύγ­χρο­νη ευ­ρω­παϊ­κή σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, πι­θα­νό­τα­τα θα κρι­θεί ανα­γκαία πολύ σύ­ντο­μα. 

Γι’ αυτό και μόνο αξί­ζει να θυ­μί­σου­με ορι­σμέ­νες πλευ­ρές της ιστο­ρί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ που σή­με­ρα κα­κο­ποιού­νται βά­ναυ­σα. 

Η προϊ­στο­ρία

Ο μύθος ότι ο Αλ. Τσί­πρας «πήρε από το χέρι ένα μικρό κόμμα της Αρι­στε­ράς και το εκτό­ξευ­σε» δεν έχει σχέση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. 

Η συ­γκρό­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έγινε εφι­κτή μέσα σε μια διπλή δια­δι­κα­σία: α) Την επιρ­ροή του διε­θνούς κι­νή­μα­τος κατά της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης κα­πι­τα­λι­στι­κής πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης και την ίδρυ­ση εδώ του Ελ­λη­νι­κού Κοι­νω­νι­κού Φό­ρουμ. β) Την «αρι­στε­ρή στρο­φή» στο κόμμα του Συ­να­σπι­σμού και τη σκλη­ρή ήττα -τότε…- της γραμ­μής συγ­χώ­νευ­σης με το σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό τόσο στην Ευ­ρώ­πη όσο και εδώ, στην Ελ­λά­δα του «εκ­συγ­χρο­νι­σμού» επί Ση­μί­τη. 

Τα πρώτα ση­μα­ντι­κά βή­μα­τα ανά­πτυ­ξης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ου­σια­στι­κά η έξοδο από το λυ­κό­φως του 3% έγι­ναν στην πε­ρί­ο­δο Αλα­βά­νου. Η σκλη­ρή γραμ­μή του Αλα­βά­νου ενά­ντια στην κυ­βέρ­νη­ση Κα­ρα­μαν­

λή, αλλά και η αντο­χή του στις πιέ­σεις της πε­ριό­δου της εξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη του 2008, συ­νέ­δε­σαν με στα­θε­ρό­τη­τα και προ­ο­πτι­κές τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με ένα πλα­τύ­τε­ρο ερ­γα­τι­κό, λαϊκό και νε­ο­λαι­ί­στι­κο ακρο­α­τή­ριο. Σε εκεί­νη τη στιγ­μή, ο Αλα­βά­νος είχε την αφέ­λεια ότι θα μπο­ρού­σε να κρα­τή­σει την ευ­θύ­νη της πο­λι­τι­κής, ανα­θέ­το­ντας πα­ράλ­λη­λα την χα­μα­λο­δου­λειά «στο κόμμα» σε έναν νεαρό εκ­πρό­σω­πο της ρι­ζο­σπα­στι­κής πτέ­ρυ­γας του ΣΥΝ, τον Αλ. Τσί­πρα. Με την ενερ­γό υπο­στή­ρι­ξη του Αλα­βά­νου, αλλά και του Αρι­στε­ρού Ρεύ­μα­τος, ο Τσί­πρας έγινε Πρό­ε­δρος στο Συ­να­σπι­σμό απέ­να­ντι στην υπο­ψη­φιό­τη­τα Κου­βέ­λη. Πολύ σύ­ντο­μα απο­δεί­χθη­κε ότι οι «ρι­ζο­σπά­στες» (με πε­ριο­ρι­σμέ­νη σχέση με τις πα­ρα­δό­σεις της κομ­μου­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς) είναι ένα «ευ­έ­λι­κτο» υλικό: Ο Τσί­πρας απαί­τη­σε όλη την κα­θο­δη­γη­τι­κή εξου­σία, ερ­χό­με­νος σε μια βίαιη σύ­γκρου­ση με τον μέ­ντο­ρά του, αλλά και αδια­φο­ρώ­ντας για τις συ­νέ­πειες που μια δια­σπα­στι­κή κρίση του Συ­να­σπι­σμού (και μά­λι­στα στο εσω­τε­ρι­κό της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γάς του) θα μπο­ρού­σε να έχει για τις προ­ο­πτι­κές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Η κρίση ήταν ση­μα­ντι­κή και θα μπο­ρού­σε να έχει οδη­γή­σει σε δια­φο­ρε­τι­κές «δια­κλα­δώ­σεις» την ιστο­ρία του επό­με­νου δια­στή­μα­τος. Όμως η πίεση των πο­λι­τι­κών εξε­λί­ξε­ων προ­έ­κρι­νε την «επα­νεκ­κί­νη­ση» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και ο Αλ. Τσί­πρας έγινε Πρό­ε­δρος της ΚΟ του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. 

Είναι μύθος ότι το σύν­θη­μα για την «Κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» και η πο­λι­τι­κή που συν­δέ­ε­ται με αυτό ήταν καρ­πός της ηγε­σί­ας Τσί­πρα. Τη συ­ζή­τη­ση αυτή άνοι­ξε ο Αλ. Αλα­βά­νος, στην πε­ρί­ο­δο αμέ­σως μετά το Δε­κέμ­βρη του ’08, συ­ζή­τη­ση που κα­τέ­λη­ξε στο συ­μπέ­ρα­σμα ότι ο στό­χος για μια «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» δεν είναι πα­ντός και­ρού και προ­ϋ­πο­θέ­τει μια ευ­ρύ­τε­ρη κοι­νω­νι­κή/πο­λι­τι­κή κρίση για να μη με­τα­τρα­πεί σε μια σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή κα­ρι­κα­τού­ρα. Αυτές οι επε­ξερ­γα­σί­ες απο­δεί­χθη­καν χρή­σι­μες στην τα­χύ­τη­τα με την οποία αντέ­δρα­σε πο­λι­τι­κά ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μετά το πρώτο μνη­μό­νιο και την κρίση που ακο­λού­θη­σε. Ακόμα και τότε όμως, άλλα στε­λέ­χη (όπως πχ. ο Π. Λα­φα­ζά­νης) έπαι­ξαν πολύ πιο ου­σια­στι­κό ρόλο σε σύ­γκρι­ση με την έλ­λει­ψη προ­σα­να­το­λι­σμού που χα­ρα­κτή­ρι­ζε τον Αλ. Τσί­πρα. 

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ενι­σχύ­θη­κε απο­φα­σι­στι­κά με μια γραμ­μή άνευ όρων υπο­στή­ρι­ξης των μα­ζι­κών αγώ­νων της επο­χής, με μια ενω­τι­κή-μα­ζι­κή-ρι­ζο­σπα­στι­κή πο­λι­τι­κή που απαι­τού­σε την ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων και της λι­τό­τη­τας και γι’ αυτό υπο­στή­ρι­ζε την ανα­τρο­πή των μνη­μο­νια­κών κυ­βερ­νή­σε­ων μέσω μιας τα­κτι­κής που συν­δύ­α­ζε το δρόμο με την κάλπη. Αυτή η γραμ­μή κυ­ριάρ­χη­σε στη ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση της επο­χής και οδή­γη­σε στην εκτί­να­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στις δί­δυ­μες εκλο­γές του Μάη και του Ιούνη του 2012. Ανά­με­σα σε αυτές τις δύο εκλο­γι­κές δο­κι­μα­σί­ες υπάρ­χει, κατά τη γνώμη μου, η πιο θε­τι­κή «στιγ­μή» του Τσί­πρα: η αντο­χή στην πίεση τότε για συμ­με­το­χή σε κυ­βέρ­νη­ση εθνι­κής ενό­τη­τας. Όμως δεν υπήρ­χε εναλ­λα­κτι­κή. Η ΠΓ του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ήταν ακόμα μια ισχυ­ρή οντό­τη­τα και ήταν σαφές ότι όποια υπο­χώ­ρη­ση θα ακύ­ρω­νε αυ­το­στιγ­μί την ενό­τη­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Η πο­ρεία προς την προ­σαρ­μο­γή

Η νίκη των Σα­μα­ρά-Βε­νι­ζέ­λου το 2012 ήταν μια πύρ­ρειος νίκη. Είχε γίνει κα­θα­ρό ότι η επό­με­νη ανα­μέ­τρη­ση θα οδη­γή­σει πι­θα­νό­τα­τα σε επι­κρά­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. 

Όμως έπρε­πε πρώτα να ανα­τρα­πεί η κυ­βέρ­νη­ση των Σα­μα­ρά-Βε­νι­ζέ­λου. Σή­με­ρα που λέ­γο­νται πολ­λές υπερ­βο­λές για τη «χει­ρό­τε­ρη κυ­βέρ­νη­ση της Με­τα­πο­λί­τευ­σης» ή για τη «χού­ντα του Μη­τσο­τά­κη», πολ­λοί και πολ­λές κα­μώ­νο­νται ότι ξε­χνούν το στρα­τη­γι­κό κίν­δυ­νο που αντι­προ­σώ­πευε η κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά με την υπο­στή­ρι­ξη του ΠΑΣΟΚ του Βε­νι­ζέ­λου. Ο κό­σμος από τα κάτω ρί­χτη­κε με ορμή στην πάλη για την ανα­τρο­πή της και μέσα σε αυτό το ρεύμα η με­γά­λη πλειο­ψη­φία του κό­σμου του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κο­λύ­μπη­σε σαν το ψάρι στο νερό. 

Όμως στην κο­ρυ­φή του κόμ­μα­τος άρ­χι­ζε στα­δια­κά η πο­ρεία προ­σαρ­μο­γής. Στο ιδρυ­τι­κό-ενο­ποι­η­τι­κό συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ο Τσί­πρας απαί­τη­σε έκτα­κτες ηγε­τι­κές εξου­σί­ες, με το πρό­σχη­μα της πο­λυ­πλο­κό­τη­τας του αγώνα. Τις πήρε, πα­ρου­σιά­ζο­ντας την προ­ε­δρι­κή ενί­σχυ­ση ως πάλη «κατά των μη­χα­νι­σμών», ως τμήμα της υπό­σχε­σης για ένα «κόμμα των μελών». Αυτήν τη τε­χνι­κή του φλας αρι­στε­ρά-για τη στρο­φή δεξιά, την εξέ­λι­ξε στη συ­νέ­χεια σε μό­νι­μη συν­θή­κη. 

Την υπο­χώ­ρη­ση στο προ­γραμ­μα­τι­κό πεδίο την εξήγ­γει­λε ο Δρα­γα­σά­κης, αλλά την υλο­ποί­η­σε ο Αλ. Τσί­πρας. Με κέ­ντρο την ιδέα για τη δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές, προ­ω­θή­θη­κε η «ενη­λι­κί­ω­ση», η ρήξη με τα θε­ω­ρού­με­να ως υπερ-ρι­ζο­σπα­στι­κά στοι­χεία της πο­λι­τι­κής δέ­σμευ­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απέ­να­ντι στις ερ­γα­ζό­με­νες μάζες. Όμως πλη­σιά­ζο­ντας την κρί­σι­μη ανα­μέ­τρη­ση του 2015, αυτή η προ­σαρ­μο­γή γι­νό­ταν συ­στη­μα­τι­κά υπό­γεια, προ­σπα­θώ­ντας να απο­φύ­γει την προ­σο­χή του κό­σμου, των κομ­μα­τι­κών μελών, ακόμα και των κα­θο­δη­γη­τι­κών ορ­γά­νων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Αυτή η ισορ­ρο­πία κα­θό­ρι­ζε το αμ­φι­λε­γό­με­νο «πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης», που πε­ριεί­χε και τις βα­σι­κές δε­σμεύ­σεις προς τον κόσμο της ερ­γα­σί­ας, αλλά και το μή­νυ­μα ότι «θα τα βρού­με» προς την ντό­πια κυ­ρί­αρ­χη τάξη και τους δα­νει­στές. 

Το κρί­σι­μο 2015

Η με­γά­λη εκλο­γι­κή/πο­λι­τι­κή νίκη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το Γε­νά­ρη του ’15 ήταν μια με­γά­λη πο­λι­τι­κή ευ­και­ρία, αλλά ταυ­τό­χρο­να ήταν και η ώρα της αλή­θειας για την ηγε­τι­κή ομάδα Τσί­πρα. Η παλ­λάν­τζα δεν θα μπο­ρού­σε πλέον να ισορ­ρο­πεί στη νε­φε­λώ­δη δη­μα­γω­γία, θα έγερ­νε υπο­χρε­ω­τι­κά είτε προς τα αρι­στε­ρά είτε προς τα δεξιά. 

Από την πρώτη στιγ­μή ο Τσί­πρας έδει­ξε ότι δεν είχε, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δι­λήμ­μα­τα. Η συ­γκυ­βέρ­νη­ση με τους ΑΝΕΛ και ο Προ­κό­πης Παυ­λό­που­λος ως Πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας, έκα­ναν κου­ρέ­λι την πο­λι­τι­κή συμ­μα­χιών που είχε εγκρί­νει το συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ («από την άκρα αρι­στε­ρά μέχρι τα αρι­στε­ρά της αντι­μνη­μο­νια­κής σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας»). 

Η συμ­φω­νία του Φλε­βά­ρη με την ΕΕ και την Τρόι­κα, ανα­βάθ­μι­ζε την τα­κτι­κή πρό­τα­ση περί «δια­πραγ­μά­τευ­σης με τους δα­νει­στές» ως ανα­ντι­κα­τά­στα­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για τις όποιες κοι­νω­νι­κές αλ­λα­γές θα είχε την πρό­θε­ση να υλο­ποι­ή­σει η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ. Το στράγ­γι­σμα των δη­μό­σιων τα­μεί­ων προ­κει­μέ­νου να πλη­ρώ­νο­νται «τα­κτι­κά και στο ακέ­ραιο» οι δό­σεις του χρέ­ους, πέρα από το ότι κα­ταρ­γού­σε τη συ­νε­δρια­κή από­φα­ση για παύση πλη­ρω­μών, ου­σια­στι­κά προ­α­νάγ­γει­λε το Μνη­μό­νιο 3. Για εμάς, τότε, το μόνο ση­μείο που έμενε να απο­σα­φη­νι­στεί ήταν το πότε, πώς και πόσα μέλη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα έρ­χο­νταν σε ανοι­χτή ρήξη με αυτήν την πο­λι­τι­κή επι­λο­γή. 

Πα­ρό­λα αυτά, οι εξε­λί­ξεις είχαν ακόμα τον χα­ρα­κτή­ρα «ανοι­χτής» πε­ρι­πέ­τειας. Το απέ­δει­ξε το Δη­μο­ψή­φι­σμα, ο τε­λευ­ταί­ος ρι­ζο­σπα­στι­κός «σφυγ­μός» στην πο­λι­τι­κή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Δεν θα μά­θου­με ποτέ αν το Δη­μο­ψή­φι­σμα ήταν μια κυ­νι­κή ηγε­τι­κή κο­μπί­να, με στόχο να αι­τιο­λο­γη­θεί η συν­θη­κο­λό­γη­ση. Αυτό που ξέ­ρου­με είναι ότι ένα ηγε­τι­κό τμήμα στε­λε­χών κι­νή­θη­κε την τε­λευ­ταία στιγ­μή προς την ακύ­ρω­σή του. Και ότι ο σε­βα­σμός στην πε­ρή­φα­νη λαϊκή από­φα­ση του ΟΧΙ κρά­τη­σε κάτι λι­γό­τε­ρο από ένα 24ώρο. Ήταν ένα από τα τα­χύ­τε­ρα ξε­που­λή­μα­τα στην ιστο­ρία των συμ­βι­βα­σμών της διε­θνούς Αρι­στε­ράς. 

Ο Τσί­πρας χτί­ζο­ντας προ­σε­κτι­κά το ηγε­τι­κό προ­φίλ του χρη­σι­μο­ποιεί τον ισχυ­ρι­σμό ότι «έβγα­λε πέρα» εκεί­νη τη με­γά­λη κρίση. Κρύ­βει προ­σε­κτι­κά ότι προς τούτο είχε ευ­ρύ­τα­τη κα­θε­στω­τι­κή υπο­στή­ρι­ξη. Το Μνη­μό­νιο 3 πέ­ρα­σε στη Βουλή μόνο λόγω της υπο­στή­ρι­ξης από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Πο­τά­μι. Στις εκλο­γές του Σε­πτέμ­βρη του 2015, ο Τσί­πρας είχε την ανοι­χτή στή­ρι­ξη της Τρόι­κας (Μέρ­κελ: «Αυτές οι εκλο­γές δεν είναι τμήμα του προ­βλή­μα­τος στην Ελ­λά­δα, αλλά τμήμα της λύσης του»), που γνώ­ρι­ζε ότι το μο­να­δι­κό επί­δι­κό τους ήταν η εκ­κα­θά­ρι­ση του κόμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ από την ορ­γα­νω­μέ­νη αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γά του. 

Αυτό που ακο­λού­θη­σε ήταν μια κυ­βέρ­νη­ση που άσκη­σε με προ­σή­λω­ση μνη­μο­νια­κή πο­λι­τι­κή νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων. Όσοι σή­με­ρα δη­λώ­νουν υπε­ρή­φα­νοι για την κυ­βερ­νη­τι­κή πο­λι­τι­κή του 2015-19, ξε­χνούν ότι σε αυτό το διά­στη­μα το με­ρί­διο των μι­σθών και των συ­ντά­ξε­ων στο πα­ρα­γό­με­νο ΑΕΠ συ­νέ­χι­σε να μειώ­νε­ται στα­θε­ρά, ότι η ελα­στι­κό­τη­τα στις ερ­γα­σια­κές σχέ­σεις συ­νέ­χι­σε να ενι­σχύ­ε­ται στα­θε­ρά (για να φτά­σει το 2017 στο εφιαλ­τι­κό 51% των νε­ο­προ­σλαμ­βα­νό­με­νων), ότι οι μνη­μο­νια­κές πε­ρι­κο­πές στις συ­ντά­ξεις μο­νι­μο­ποι­ή­θη­καν ως «νέος τρό­πος υπο­λο­γι­σμού των συ­ντά­ξε­ων» στο νόμο Κα­τρού­γκα­λου, ότι οι ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις προ­ω­θή­θη­καν ποιο­τι­κά κ.ο.κ. Αν ένα αρι­στε­ρό κόμμα ήταν πράγ­μα­τι «αντι­κει­με­νι­κά» υπο­χρε­ω­μέ­νο εκ των συν­θη­κών να κάνει τέ­τοια πο­λι­τι­κή, τότε δεν θα είχε κα­νέ­να λόγο να πα­ρα­μεί­νει στην κυ­βέρ­νη­ση, θα όφει­λε να «δρα­πε­τεύ­σει» και μά­λι­στα τρέ­χο­ντας προς την κα­τεύ­θυν­ση μιας έντι­μης αντι­πο­λί­τευ­σης. 

Σε εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο η διπλή πο­λι­τι­κή γλώσ­σα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έκανε δια­δο­χι­κά ρεκόρ. Η Συμ­φω­νία των Πρε­σπών, που υπα­γο­ρεύ­τη­κε από τον Αμε­ρι­κα­νό πρέ­σβη Τζέ­φρι Πάιατ, βα­φτί­στη­κε αντι­πο­λε­μι­κή, ίσως και διε­θνι­στι­κή, πο­λι­τι­κή ει­ρή­νης στα Βαλ­κά­νια. Η συμ­φω­νία του 2018 με τους δα­νει­στές, που επέ­κτει­νε όλες τις μνη­μο­νια­κές πε­ρι­κο­πές στα ερ­γα­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα μέχρι το 2060, βα­φτί­στη­κε «έξο­δος από τα μνη­μό­νια». Όμως το «παι­χνί­δι» με την κοι­νω­νι­κή εμπει­ρία των μαζών δεν μπο­ρεί να συ­νε­χί­ζε­ται ατι­μω­ρη­τί ή επ’ άπει­ρο. Το πρό­βλη­μα της αξιο­πι­στί­ας εμ­φα­νί­ζε­ται στα­δια­κά και κά­ποια στιγ­μή οδη­γεί στο «τα­μείο». 

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του Αλ. Τσί­πρα μετά το 2019 έκανε απέ­να­ντι στον Μη­τσο­τά­κη μια αντι­πο­λί­τευ­ση σκλη­ρή στη ρη­το­ρι­κή και βαθιά συ­ναι­νε­τι­κή στην πο­λι­τι­κή πράξη. Στην προ­ε­κλο­γι­κή πε­ρί­ο­δο επέ­λε­ξε μια τα­κτι­κή ελά­χι­στων πραγ­μα­τι­κών δε­σμεύ­σε­ων, που διεκ­δι­κού­σε το Κέ­ντρο και τη με­σαία τάξη, πο­ντά­ρο­ντας στο ότι ο Μη­τσο­τά­κης θα πέσει ως ώριμο φρού­το κάτω από την οργή της λαϊ­κής πλειο­ψη­φί­ας. Οι δη­μο­σκο­πή­σεις προει­δο­ποιού­σαν για το πρό­βλη­μα αξιο­πι­στί­ας, υπο­γράμ­μι­ζαν την απο­συ­σπεί­ρω­ση και έδει­χναν την τάση προς την αποχή κρί­σι­μων τμη­μά­των του κοι­νω­νι­κού ακρο­α­τη­ρί­ου της Αρι­στε­ράς. 

Οι μα­θη­τευό­με­νοι μάγοι ήλ­πι­ζαν ότι θα μπο­ρούν να συ­νε­χί­σουν να κο­ροϊ­δεύ­ουν τους πολ­λούς, για με­γά­λο χρο­νι­κό διά­στη­μα. 

Συ­νά­ντη­σαν έτσι μια τα­πει­νω­τι­κή και δια­λυ­τι­κή εκλο­γι­κή ήττα. 

Μετά την πα­ραί­τη­ση Τσί­πρα, οι «ανα­λυ­τές» βά­ζουν τους επι­γό­νους σε μια δύ­σκο­λη θέση. Θα μπο­ρέ­σουν, λέει, να δια­τη­ρή­σουν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ως κόμμα που διεκ­δι­κεί την εξου­σία, όπως επι­τύγ­χα­νε ο Αλ. Τσί­πρας; Μα το κόμμα που αφή­νει πίσω του ο Τσί­πρας δεν είναι πλέον κόμμα εξου­σί­ας. Δεν είναι καν κόμμα εξου­σί­ας εν ανα­μο­νή, δη­λα­δή μια δυ­να­μι­κή αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση. Το πραγ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα που έχουν να λύ­σουν οι επί­γο­νοι δεν είναι το πώς θα απο­κτή­σουν Αρ­χη­γό εκλο­γι­κής νίκης, αλλά το πώς θα απο­κτή­σουν ξανά κόμμα, δη­λα­δή πώς θα απο­κτή­σουν ξανά ορ­γα­νω­μέ­νη βάση και λει­τουρ­γού­σες δομές. 

Οι πο­λι­τι­κές προ­ο­πτι­κές του Αλ. Τσί­πρα μας είναι άγνω­στες. Όμως για τον κόσμο που πά­λε­ψε μέσα από τις γραμ­μές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, το πο­λι­τι­κό ρολόι έχει γυ­ρί­σει αρ­κε­τά πίσω: στο τότε, που η διέ­ξο­δος από την κρίση προ­ϋ­πό­θε­τε μια ση­μα­ντι­κή «αρι­στε­ρή στρο­φή» και μια συ­νει­δη­τή και σχε­δια­σμέ­νη ρήξη με τον σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό. 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά