Η εισήγηση του Γιώργου Σμπώκου στη σύσκεψη της Περιφέρειας για τα χημικά της Συρίας

Όπως είναι γνωστό, στις 7.2.2014 πραγματοποιήθηκε στην Περιφέρεια σύσκεψη για την αντιμετώπιση του ζητήματος της καταστροφής των χημικών της Συρίας στη Μεσόγειο δυτικά της Κρήτης. Η σύσκεψη κατέληξε σε μιαν ανακοίνωση "σούπα", από την οποία το μόνο που συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει κανείς είναι ότι όντως έγινε (άλλωστε η ανακοίνωση συνοδευόταν και από σχετική φωτογραφία, που επιβεβαίωνε του λόγου το αληθές). Στη σύσκεψη συμμετείχε και ο συνάδελφος, Γιώργος Σμπώκος, επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης και ειδικευμένος σε θέματα του Δικαίου Περιβάλλοντος, ο οποίος έκανε μια εξαιρετικά εμπεριστατωμένη από κάθε άποψη εισήγηση, την οποία παραθέτω παρακάτω με την άδειά του, με μοναδικό σκοπό να αποτελέσει τη βάση  για τον προβληματισμό μας και τις δράσεις μας για την αντιμετώπιση του ζητήματος, το οποίο είναι προφανέστατο ότι η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να λύσει. 

Πρόκειται για το πόνημα ενός ακόμη άξιου συναδέλφου, ο οποίος εργάζεται σιωπηλά και αποτελεσματικά μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, και θα έπρεπε να αναδεικνύεται από έναν και επιστημονικό σύλλογο, όπως ο Δ.Σ.Η., ο οποίος, σύμφωνα με το άρθρο 90 περ. ζ του νέου κώδικα, τόσα και τόσα θα έπρεπε να κάνει, και δεν έχει κάνει και για το θέμα αυτό. Αντ'αυτού, ούτε καν έστειλε εκπρόσωπό του ή έστω ένα ψήφισμα στο συλλαλητήριο της 6.2.2014. Και πρόκειται για ένα ακόμη θέμα, το οποίο από όσους γνωρίζουν την ΑΒ θα εμφανίζεται και αυτό ότι δεν είναι πολιτικό και ότι του πρέπει μόνο ρεαλιστική λύση.

Το κείμενο της εισήγησης:

Ενημέρωση Περιφέρειας: Γ. Σμπώκου, Δ.Ν., εισηγητή του Σεμιναρίου «Νομικά Περιβάλλοντος» του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης

Η Συρία βρίσκεται σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου ήδη από το 2011. Την 9^η Σεπτέμβρη 2013, η Ρωσία πρότεινε στη Συρία να παραδώσει τα χημικά όπλα της. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Συρίας χαιρέτισε την πρόταση. Την 14^η Σεπτέμβρη 2013, οι ΗΠΑ και η Ρωσία συμφώνησαν και υπέγραψαν στη Γενεύη της Ελβετίας τη Συμφωνία πλαίσιο για την Εξάλειψη των Χημικών Όπλων της Συρίας. Την 14^η Σεπτέμβρη 2013, με αναφορά της, που δημοσιεύτηκε από την Οργάνωση για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW[1]), η Συρία ζήτησε την «προσωρινή εφαρμογή της Σύμβασης για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων[2]» (ένα βήμα πριν από την επίσημη είσοδό της στον Οργανισμό OPCW). Την 27^η Σεπτέμβρη 2013, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε ομόφωνα το ψήφισμα υπ΄αριθμό 2118[3] του Εκτελεστικού Συμβουλίου του O.P.C.W., το οποίο απαίτησε την καταστροφή, ή την απομάκρυνση των χημικών όπλων της Συρίας μέχρι τα μέσα του 2014 (σελίδα 7 ( γ) του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας S/RES/2118/27.09.2013). Την 15^η Νοεμβρίου 2013 το BBC αποκαλύπτει, ότι η Αλβανία δεν θα επιτρέψει την καταστροφή των χημικών όπλων στο έδαφος της Συρίας[4]. Η Αλβανία, που κατέχει ένα από τα τρία σημεία απόθεσης χημικών σε όλο τον κόσμο, θεωρούνταν μέχρι τότε η ισχυρότερη ελπίδα για τις ΗΠΑ για την εξεύρεση λύσης για την καταστροφή των χημικών ουσιών. Η πρεσβεία των ΗΠΑ στα Τίρανα δήλωσε ότι «η απόφαση της κυβέρνησης είναι σεβαστή[5]». Ο Ian Brzezinsky, πρώην Αναπληρωτής Βοηθός του Γενικού Γραμματέα Άμυνας, δήλωσε ότι, «η απόφαση της Αλβανίας ήταν ένα πλήγμα στις προσπάθειες για την εξάλειψη των χημικών όπλων της Συρίας[6]».

Το Νοέμβριο του 2013 μετά την άρνηση της Αλβανίας, το πρόβλημα ήταν: Πού και πώς τα χημικά όπλα της Συρίας θα καταστραφούν. Δύο επιλογές υπήρχαν:

α) Να βρεθεί μια άλλη χώρα που θα φιλοξενήσει τη διαδικασία, ή

β) να καταστραφούν in situ στη Συρία.

Το Βέλγιο, η Γερμανία και η Νορβηγία είχαν ονομαστεί ως πιθανές εναλλακτικές τοποθεσίες για την καταστροφή των χημικών όπλων. Και οι τρεις χώρες αρνήθηκαν να καταστρέψουν τα όπλα στο έδαφός τους.

Η δεύτερη εναλλακτική λύση απορρίφθηκε εξαιτίας πιθανών επιπλοκών σε θέματα ασφαλείας στη Συρία (εμπόλεμη ζώνη).

Αφού οι παραπάνω εναλλακτικές λύσεις απορρίφθηκαν, ο OPCW πρότεινε μια τρίτη εναλλακτική λύση, αναφερόμενη σε μία μέθοδο που δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ για αυτές τις χημικές ουσίες σε μια κλειστή θάλασσα, όπως τη Μεσόγειο[7]:

Η υδρόλυση (καταστροφή στη θάλασσα εν πλώ, ή επί πλωτού μέσου[8]).

Την 30.01.2014 αποφασίσθηκε η καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας επί του "MV Cape Ray», ένα πλοίο μονού κύτους ( σελίδα 3 ( 9 ) της EC-M-38/DG.1/30.01.2014 Σημείωμα του Γενικού Διευθυντή).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

·           Η διασυνοριακή διακομιδή των χημικών όπλων, (δεν διευκρινίζεται αν φέρει την ιδιότητα του προϊόντος, ή του αποβλήτου) φέρεται να γίνεται ως στρατιωτική επιχείρηση που συντονίζεται από τον ΟΗΕ και εποπτεύεται από το Εκτελεστικό Συμβούλιο της Σύμβασης για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων.

·           Η Ελλάδα είναι μέλος του OPCW από την 29/04/1997.

·           Η Ελλάδα είναι μέλος του ΟΗΕ από την 25.10.1945.

·           Η Ελλάδα είναι μέλος του ΙΜΟ από το 1958.

·           Οι αποφάσεις των Οργανισμών είναι συλλογικές.

·           Μέχρι την 19^η Ιανουαρίου 2014 υπήρχε προθεσμία κατάθεσης προτάσεων για την εύρεση αναδόχου διαχείρισης των αποβλήτων των χημικών.

·           Η διαχείριση on board δεν αποκλείει τη χρήση άλλων πλωτών μέσων.

·           Η μονάδα καταστροφής των χημικών που θα βρίσκεται πάνω στο MV Cape Ray δεν είναι γνωστή, ούτε είναι εφικτό να κατέβουν οι σχετικές αποφάσεις του OPCW.  

·           Ακόμα και η πολεμική επιχείρηση δεν είναι δίχως περιορισμούς. Τα άρθρα 30,31 της UNCLOS προβλέπουν ελέγχους και ευθύνη του Κράτους, του οποίου τη σημαία φέρει το σκάφος. Αυτή στην περίπτωσή μας θα είναι η σημαία της ΗΠΑ. Το γεγονός ότι η ΗΠΑ δεν έχει υπογράψει όμως την UNCLOS και δε δεσμεύεται από αυτήν, εγείρει ερωτηματικά.

·           Το ατύχημα του Prestige το 2002 είχε γίνει σε σκάφος μονού κύτους, όπως το MV Cape Ray.

·           Η Οδηγία 2004/35/ΕΕ προβλέπει «…εφόσον μια περιβαλλοντική ζημία δεν έχει ακόμα επέλθει, υφίσταται όμως άμεσος κίνδυνος επέλευσής της, ο φορέας διαχείρισης μιας μονάδας πρέπει να λάβει δίχως καθυστέρηση τα απαραίτητα μέτρα αποτροπής...»

Τέλος, απλά για να αντιληφθείτε το μέγεθος της νομικής αυθαιρεσίας της συγκεκριμένης μεταφοράς, αναλογιζόμενοι ότι στην ΕΕ μια ενδοκοινοτική διακομιδή αποβλήτων γίνεται σύμφωνα με τον Κανονισμό 1013/2006, ο οποίος προβλέπει Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων, πρωτόκολλα και αναλυτικές διατυπώσεις από αμφότερες τις χώρες αποστολής και παραλαβής. Ο αποστολέας όπως και ο παραλήπτης πρέπει να είναι αδειοδοτημένες επιχειρήσεις με αριθμό μητρώου, ενώ τα απόβλητα πρέπει να φέρουν: 1) Κωδικό Παραρτήματος ΙΧ της Βασιλείας, 2) Κωδικός ΟΟΣΑ , 3) Κωδικό Καταλόγου αποβλήτων ΕΚ και 4) Εθνικό κωδικό.

 Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΟΥ

Ο ΥΠΕΞ, που εκπροσωπεί τη χώρα μας στον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW), οφείλει να προβεί σε διάβημα ενώπιον του Οργανισμού, ζητώντας εγγυήσεις αναφορικά στην τήρηση:

·         Της αρχής της εγγύτητας

·         Της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»

·         Της αρχής της προφύλαξης

·         Της αρχής της πρόληψης

·         Επαρκούς ασφαλιστικής κάλυψης

·         Μέτρων μεταφροντίδας σε περίπτωση ατυχήματος

  Με τιμή,

 Dr iur. Georgios Sbokos
Cert. European Environmental Law
Vertrauensanwalt der Oesterreichischen Botschaft in Athen
51, Dimocratias Ave., 71306 Heraklion Crete
T/ F : +30 2810 280345
www.ecothesis.com

georgios.sbokos1

Please consider the environmental impact of printing this mail.

---

[1] http://www.opcw.org
[2] http://www.opcw.org/news/article/opcw-to-review-request-from-syria/
[3] http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_res_2118.pdf
[4] http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-24963241
[5] http://tirana.usembassy.gov/press-releases2/2013-press-releases/u.s.-embassy-statement-november-15-2013
[6] http://www.youtube.com/watch?v=mJQ-zKyc2ww#t=64  
[7]  http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=WQ&reference=P-2014-000194&format=XML&language=EN  
[8]  http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/10463164/Syrias-chemical-weapons-could-be-destroyed-at-sea.html