Για το ΚΚΕ ήταν κεντρική στην πολιτική του επιχειρηματολογία, τα τελευταία κρίσιμα χρόνια των αγώνων ενάντια στη λιτότητα και τα μνημόνια, η έννοια του «αναχώματος». Ήταν κεντρική γιατί ήταν απαραίτητη και αναντικατάστατη: χωρίς αυτήν δεν μπορούσε να ερμηνευτεί και να αιτιολογηθεί η γραμμή της «ουδετερότητας» αν όχι της αποχής, σε σχέση με τις μεγάλης κλίμακας πολιτικές διεργασίες της περιόδου.
Από τη στιγ­μή που το ΚΚΕ απο­ποιού­νταν την πο­λι­τι­κή ευ­θύ­νη να ηγη­θεί ενός με­τώ­που πο­λι­τι­κής ανα­τρο­πής, από
τη στιγ­μή που με αυτή του τη στάση άφηνε ένα τε­ρά­στιο πο­λι­τι­κό κενό στ’ αρι­στε­ρά, από τη στιγ­μή που αυτό το πο­λι­τι­κό κενό το κά­λυ­ψαν ανα­πό­φευ­κτα άλλοι (συ­γκε­κρι­μέ­να ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ), δεν υπήρ­χε άλλη υπε­ρα­σπι­στι­κή γραμ­μή από τη θε­ω­ρία του «ανα­χώ­μα­τος»: ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σαν «πο­λι­τι­κό φαι­νό­με­νο» δεν ήταν παρά ένα «ανά­χω­μα» του συ­στή­μα­τος.
Η θε­ω­ρία του «ανα­χώ­μα­τος» συ­νε­χί­στη­κε με τη διά­σπα­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και τη συ­γκρό­τη­ση της ΛΑΕ. «Ανά­χω­μα» και η ΛΑΕ, όπως και ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πριν απ’ αυτήν.
Ωστό­σο, οι εκλο­γές της 20ής Σε­πτεμ­βρί­ου απο­τε­λούν ένα πο­λι­τι­κό ορό­ση­μο που βάζει σε έσχα­τη δο­κι­μα­σία τη θε­ω­ρία του «ανα­χώ­μα­τος». Το ΚΚΕ, τη στιγ­μή ακρι­βώς που υπο­τί­θε­ται ότι «έλαμ­ψε η αλή­θεια του», δη­λα­δή τη
στιγ­μή που «επι­βε­βαιώ­θη­κε» η θε­ω­ρία του για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σαν «ανά­χω­μα», όχι μόνο δεν επι­βρα­βεύ­τη­κε αλλά η πο­λι­τι­κή του επιρ­ροή έμει­νε στά­σι­μη.
Τέλος επο­χής
Ύστε­ρα από τις εκλο­γές, δεν υπάρ­χει μέλ­λον για τη θε­ω­ρία του «ανα­χώ­μα­τος». Η στα­σι­μό­τη­τα του ΚΚΕ και η ήττα της ΛΑΕ έχουν κοινό πα­ρο­νο­μα­στή: ότι η δυ­να­μι­κή τής έκ­φρα­σης της λαϊ­κής δυ­σα­ρέ­σκειας προς τα αρι­στε­ρά φαί­νε­ται να ανα­κό­πτε­ται. Υπό το φως αυτής της εξέ­λι­ξης, η ηγε­σία του ΚΚΕ είναι πο­λι­τι­κά έκ­θε­τη για το γε­γο­νός ότι δεν ανα­με­τρή­θη­κε κυ­ρί­αρ­χα με τον «δεξιό άνεμο», αλλά στο­χο­ποί­η­σε τη ΛΑΕ πε­ρισ­σό­τε­ρο κι απ’ τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.  
Τώρα το ΚΚΕ (όπως και η ΛΑΕ και η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ και όλοι μας) θα κλη­θεί να απα­ντή­σει στο κε­ντρι­κό πο­λι­τι­κό ερώ­τη­μα: με ποιες πρω­το­βου­λί­ες, με ποια τα­κτι­κή, με ποιες συμ­μα­χί­ες θα κα­τα­φέ­ρου­με να μην αλ­λά­ξει κα­τεύ­θυν­ση, προς τα δεξιά, η πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση της λαϊ­κής δυ­σα­ρέ­σκειας ή να μην εκ­φυ­λι­στεί σε πα­ρακ­μια­κές πο­λι­τι­κές εκ­φρά­σεις; Πώς, ποιοι και με ποιους θα επα­να­φέ­ρου­με την κα­τεύ­θυν­ση των μα­ζι­κών πο­λι­τι­κών διερ­γα­σιών σε αρι­στε­ρή ρότα; Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έπαψε να είναι πια «ανά­χω­μα» και έγινε «κα­νο­νι­κός» μνη­μο­νια­κός δια­χει­ρι­στής. Ότι η ΛΑΕ είναι ανά­χω­μα για τις μα­ζι­κές αρι­στε­ρές δια­θέ­σεις είναι πλέον μια ιδέα στα όρια του πο­λι­τι­κού ανέκ­δο­του. Αντί­θε­τα, ο «ελέ­φα­ντας στο δω­μά­τιο», η με­γά­λη απει­λή, είναι ο κίν­δυ­νος απο­γο­ή­τευ­σης, απο­συ­σπεί­ρω­σης και απο­θάρ­ρυν­σης, πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­σης όλων των εκ­φρά­σε­ων της Αρι­στε­ράς, «ιτα­λο­ποί­η­σης» της ελ­λη­νι­κής Αρι­στε­ράς και του ελ­λη­νι­κού κι­νή­μα­τος. Η ενό­τη­τα της Αρι­στε­ράς στη δράση, στους κοι­νω­νι­κούς χώ­ρους και στα κι­νή­μα­τα αντί­στα­σης, αλλά και μορ­φές πο­λι­τι­κού ενιαί­ου με­τώ­που με­τα­ξύ των ορ­γα­νώ­σε­ων και κομ­μά­των της Αρι­στε­ράς, είναι πλέον ζω­τι­κής ση­μα­σί­ας όρος για να αντι­με­τω­πί­σου­με αυτή την απει­λή.  
Η θε­ω­ρία του ανα­χώ­μα­τος είναι πλέον χωρίς αντι­κεί­με­νο, αντί­θε­τα ανα­δει­κνύ­ε­ται σε πραγ­μα­τι­κό «αντι­κεί­με­νο» και ζη­τού­με­νο η τα­κτι­κή του ενιαί­ου με­τώ­που.

Με­τα­βα­τι­κή πο­λι­τι­κή
Στη θε­ώ­ρη­ση του ΚΚΕ, κε­ντρι­κή είναι η θέση ότι το με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα έχει νόημα μόνο όταν η κα­τά­στα­ση είναι άμεσα επα­να­στα­τι­κή. Πρό­κει­ται για ση­μα­ντι­κό ζή­τη­μα της επα­να­στα­τι­κής θε­ω­ρί­ας που δεν μπο­ρού­με να πραγ­μα­τευ­τού­με εδώ. Μπο­ρού­με όμως να υπο­γραμ­μί­σου­με τις προ­φα­νείς πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες αυτής τη θε­ω­ρη­τι­κής θέσης. Αν λοι­πόν με­τα­βα­τι­κό σχέ­διο και πρό­γραμ­μα μπο­ρού­με και πρέ­πει να έχου­με μόνο όταν η κα­τά­στα­ση είναι άμεσα επα­να­στα­τι­κή, και εφό­σον τέ­τοια άμεσα επα­να­στα­τι­κή κα­τά­στα­ση δεν δια­μορ­φώ­θη­κε στην Ελ­λά­δα στα χρό­νια της κρί­σης (από το 2008 και ύστε­ρα) και των μνη­μο­νί­ων (από το 2010 και ύστε­ρα), τότε δεν μπο­ρού­σα­με να έχου­με με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα και σχέ­διο σε αυτή την πε­ρί­ο­δο. Δεν μπο­ρού­σα­με και δεν έπρε­πε, επο­μέ­νως, να έχου­με και πο­λι­τι­κούς στό­χους ανα­τρο­πής – σε μη επα­να­στα­τι­κή κα­τά­στα­ση, θα οδη­γού­σαν ανα­πό­φευ­κτα στη δια­χεί­ρι­ση του συ­στή­μα­τος. Άρα, όποιος πο­λι­τι­κός σχη­μα­τι­σμός της Αρι­στε­ράς έθετε πο­λι­τι­κούς στό­χους ανα­τρο­πής («να πέσει η κυ­βέρ­νη­ση των μνη­μο­νί­ων», «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς») δεν μπο­ρεί παρά να ήταν ανά­χω­μα που οδη­γεί ανα­πό­φευ­κτα στη δια­χεί­ρι­ση του συ­στή­μα­τος.
Με αυτή την πο­λι­τι­κή αντί­λη­ψη, ανα­πό­φευ­κτα το ΚΚΕ βρί­σκε­ται διαρ­κώς μπρο­στά σε «ανα­χώ­μα­τα». Διότι κά­ποιοι άλλοι και όχι αυτό γί­νο­νται εκ­φρα­στές των λαϊ­κών δια­θέ­σε­ων για πο­λι­τι­κή ανα­τρο­πή. Διότι όσο αυτές οι δια­θέ­σεις υπάρ­χουν, θα τεί­νουν να απο­κτή­σουν πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση. Και όταν είναι μα­ζι­κές, θα τεί­νουν να απο­κτή­σουν τη δυ­να­μι­κή μα­ζι­κού λαϊ­κού ρεύ­μα­τος. Τεκ­μη­ριώ­νο­ντας θε­ω­ρη­τι­κά την αποχή του από οποια­δή­πο­τε προ­σπά­θεια να εκ­φρά­σει τέ­τοιες μα­ζι­κές λαϊ­κές δια­θέ­σεις, το ΚΚΕ βρί­σκε­ται σε μια συν­θή­κη ιδιό­μορ­φης «αντι­δι­κί­ας» με τον κόσμο που θέλει λύ­σεις πο­λι­τι­κής ανα­τρο­πής τώρα, στη σκλη­ρό σή­με­ρα, κι όχι στο θολό και μα­κρι­νό αύριο της λαϊ­κής εξου­σί­ας. Άλ­λω­στε, το με­τα­βα­τι­κό σχέ­διο και πρό­γραμ­μα έχει ακρι­βώς αυτή τη λει­τουρ­γία: να φτιά­ξει μια «γέ­φυ­ρα» ανά­με­σα σε τέ­τοιες ώρι­μες δια­θέ­σεις και την ερ­γα­τι­κή εξου­σία.
Θα συμ­φω­νού­σα­με με το ΚΚΕ αν έλεγε ότι αυτή η «γέ­φυ­ρα» δεν έχει νόημα αν δεν υπάρ­χουν τέ­τοιες μα­ζι­κές λαϊ­κές δια­θέ­σεις ή αν δεν υπάρ­χουν σε προ­δρο­μι­κή έστω μορφή τα στοι­χεία μιας πο­λι­τι­κής κρί­σης όπου οι η κυ­ρί­αρ­χη τάξη δεν μπο­ρεί να κυ­βερ­νά όπως πριν και οι κυ­ριαρ­χού­με­νες τά­ξεις δεν θέ­λουν να κυ­βερ­νώ­νται όπως πριν. Όμως, μπο­ρεί να μη γνω­ρί­σα­με στα τε­λευ­ταία 5 χρό­νια στην Ελ­λά­δα μια κα­τά­στα­ση άμεσα επα­να­στα­τι­κή, αλλά η βα­σι­κή αυτή συν­θή­κη υπήρ­ξε. Και άρα η «γέ­φυ­ρα» όχι μόνο είχε νόημα, αλλά ήταν και απα­ραί­τη­τη. Αυτό είναι που εξη­γεί γιατί το ΚΚΕ βρί­σκει συ­νέ­χεια μπρο­στά του «ανα­χώ­μα­τα»: είναι οι συ­νέ­πειες της δικής του απο­χής από τα με­τα­βα­τι­κά πο­λι­τι­κά κα­θή­κο­ντα του σή­με­ρα.

Σχετικά

Ετικέτες