Από την ιστοσελίδα του Rproject
Συνέντευξη με την Ιωάννα Κούρτοβικ για τον νέο ποινικό κώδικα
Εντός των επόμενων ημερών αναμένεται να εισαχθεί στη Βουλή προς ψήφιση το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που τιτλοφορείται «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης - Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την ενδοοικογενειακή βία». Ενόψει της επικείμενης νομοθέτησης, δημοσιεύουμε συνέντευξη με την Ιωάννα Κούρτοβικ, Δικηγόρο Αθηνών. Τη συνέντευξη πήρε η Χρύσα Τσικαλουδάκη.
Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Υπουργού Δικαιοσύνης, το σχέδιο νόμου σκοπεί να δώσει "τέλος στην ατιμωρησία" πρωτίστως μέσω της αυστηροποίησης των ποινών. Θεωρείς ότι το υφιστάμενο πλαίσιο ποινών είναι ανεπαρκές και "ενθαρρύνει" την έξαρση της εγκληματικότητας;
Η Κυβέρνηση με διάφορες δηλώσεις των στελεχών της μοιάζει να εγκαλεί την κοινωνία και την ενοχοποιεί για την «ατιμωρησία». Στη χώρα μας, όμως, η ατιμωρησία είναι προνόμιο των υψηλών οικονομικών και πολιτικών ελίτ, των εκλεκτών της πολιτικής εξουσίας, αλλά και φυλάκων της, των αστυνομικών σωμάτων, και πλήττει την κοινωνία, καθώς τα εγκλήματα αυτά μένουν ατιμώρητα και δηλητηριάζουν τον κοινωνικό ιστό. Αντίθετα οι ποινικές κυρώσεις πλήττουν αλύπητα τα φτωχότερα στρώματα, την παραβατικότητα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, τους τσιγγάνους, τους μετανάστες, την άνεργη νεότητα κοκ.
Μια ματιά στους αριθμούς των φυλακών αρκεί για να το επιβεβαιώσει. Σε 10.500 περίπου κρατούμενους στις αρχές του 2023 ενδεικτικά:
To 20-21%, είναι αυτοί που βρίσκονται στην φυλακή για διακίνηση μεταναστών, τις περισσότερες φορές, είναι και οι ίδιοι οικονομικοί πρόσφυγες.
Ένα 20-25%, 2150 άτομα είναι αυτοί που βρίσκονται με το νόμο για τα ναρκωτικά, σε ένα μεγάλο μέρος τους σπρωγμένοι στο έγκλημα από τη χρήση, ή την κοινωνική περιθωριοποίηση.
-Ένα 15-16%, περι τους 1750, είναι για ποινές φυλάκισης, ποινές δηλαδή που θα μπορούσαν να έχουν εξαγοράσει, αν είχαν λεφτά, ή να έχουν μετατρέψει σε κοινωφελή εργασία, αν είχαν τα μέσα (γιατί χωρίς μέσο δεν βρίσκεται θέση για κοινωφελή εργασία).
Η εγκληματολογία, οι στατιστικές αλλά και η καθημερινή εμπειρία δείχνουν ότι η παραβατικότητα δεν πτοείται από το ύψος των ποινών, όταν δεν υπάρχει άλλη διέξοδος. Αλλά ούτε και το βαρύ έγκλημα πτοείται, γιατί, και γι αυτό, απέναντι στις βαριές ποινές, δεν υπάρχει άλλη διέξοδος.
Πέραν της αύξησης των απειλούμενων ποινών, σκοπός φέρεται να είναι και η πραγματική έκτιση (μέρους, τουλάχιστον) της ποινής, ακόμη και για ήσσονος βαρύτητας πλημμεληματικές πράξεις. Πώς παρεμβαίνει το νομοσχέδιο στο θεσμό της αναστολής εκτέλεσης της ποινής και στους εναλλακτικούς τρόπους έκτισής της;
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο η αναστολή εκτέλεσης της ποινής περιορίζεται δραστικά με κριτήριο την επιβαλλόμενη ποινή (έως ένα χρόνο) και την προηγούμενη τυχόν μικρή καταδίκη (με ποινές μέχρις ενός χρόνου). Η μετατροπή (εξαγορά) επαναφέρεται (όπως υπήρχε και μέχρι το 2019) για μικρές ποινές μέχρι δυο χρόνων ενώ ρυθμίζεται η κοινωφελής εργασία. Η βασική όμως θέση του σχεδίου είναι η πραγματική έκτιση της ποινής.
Μικρές και μεγάλες εκτροπές της καθημερινότητας, βίαιες εντάσεις μέσα στην οικογένεια, στη γειτονιά, στο κοινωνικό χώρο, τροχαία ατυχήματα, αδικηματικές αμέλειες, αλλά και νεανική πολιτική ανυπακοή και διαμαρτυρία, θα στοιβάζονται στα ήδη υπερφορτωμένα κελιά των φυλακών, για τις οποίες συνεχώς καταδικάζεται η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το διακηρυγμένο σχέδιο της κυβέρνησης είναι «η φυλακή να είναι φυλακή» για όλους. Η έκτιση των ποινών, κατά ένα μέρος τους, μεγαλύτερο ή μικρότερο, επαφίεται στην κρίση του ενός δικαστή, που καλείται να δικάσει 50 υποθέσεις μέσα σε μια μέρα χωρίς να έχει το χρόνο να δει καν το φάκελο, και κινείται μόνο με το κατηγορητήριο (που γράφεται με ότι λέει το διαβιβαστικό της αστυνομίας).
Ακόμη και μικροπαραβάτες θα στοχοποιούνται και θα στιγματίζονται ως «τρόφιμοι», για να τιμωρούνται εφ’ορου ζωής, όχι μόνον με τη στέρηση της ελευθερίας τους, αλλά και στην εργασιακή τους θέση ή δραστηριότητα και μαζί με αυτούς θα πλήττεται και η οικογένειά τους οικονομικά, θα απομονώνεται κοινωνικά και θα υφίσταται κι αυτή τις κυρώσεις για την παράβαση του δικού της ανθρώπου.
Μεταξύ άλλων προβλέπεται η αυστηροποίηση των προϋποθέσεων της υφ΄όρον απόλυσης. Θεωρείτε ότι στο εξής -και εφόσον το σχέδιο γίνει νόμος-, η απόλυση των κρατουμένων τρέπεται από κανόνα σε εξαίρεση; Πώς ερμηνεύεις τη συγκεκριμένη νομοθετική επιλογή;
Ήδη με συνεχείς παρεμβάσεις, η κυβέρνηση είχε συρρικνώσει το δικαίωμα στην υφ’όρον απόλυση. Τώρα, μετά την επέκταση των ορίων πραγματικής έκτισης των προηγούμενων τροποποιήσεων, αλλάζει τα κριτήρια της χορήγησής της, εισάγοντας, αντί της -αυστηρά επιβαλλόμενης κατά το ισχύον από δεκαετίες δίκαιο- κρίσης περι της διαγωγής του κρατούμενου κατά την διάρκεια της έκτισης, το επικίνδυνα αόριστο στοιχείο της «εν γένει εκτίμησης των ατομικών και κοινωνικών περιστάσεων του καταδικα